Những năm đầu đời, trẻ không học qua sách vở hay lý thuyết, mà học bằng mắt thấy – tai nghe – tim cảm nhận. Mỗi ánh mắt dịu dàng của mẹ, mỗi lời nói kiên nhẫn của bố, hay mỗi cái ôm khích lệ của cô giáo… đều đang âm thầm dạy con cách yêu thương, ứng xử và giao tiếp với thế giới xung quanh.
Trẻ quan sát cách cha mẹ nói chuyện với nhau, cách cô giáo xử lý một mâu thuẫn nhỏ trong lớp, hay cách người lớn phản ứng khi gặp chuyện không vui — và từ đó, con học được ngôn ngữ của cảm xúc: biết thế nào là yêu thương, biết cách thể hiện buồn – vui – giận – sợ một cách lành mạnh.
Bởi vậy, khi nói về “EQ” – trí tuệ cảm xúc – ở lứa tuổi mầm non, ta không nói đến một kỹ năng cao siêu hay bài học phức tạp nào cả. Đó đơn giản là hành trình nuôi dưỡng trái tim con, để con biết hiểu mình, hiểu người, biết đồng cảm và biết nói bằng cảm xúc thật.
Khi cha mẹ dành thời gian lắng nghe, khi cô giáo nhẹ nhàng chờ con nói hết câu, khi người lớn biết “đặt mình vào thế giới nhỏ bé của trẻ”, đó chính là lúc EQ được gieo trồng – từng ngày, từng chút một – trong tâm hồn con.
EQ là gì – và tại sao cần cho con ngay từ mầm non?
EQ (Emotional Quotient) hay trí tuệ cảm xúc là khả năng nhận biết, hiểu và quản lý cảm xúc của bản thân, đồng thời thấu cảm, hiểu người khác và biết cách ứng xử phù hợp trong mọi tình huống.
Với trẻ mầm non, EQ không chỉ là một kỹ năng, mà là nền tảng để con tự tin khám phá thế giới. Khi trẻ có EQ, con có thể:
Bày tỏ cảm xúc một cách lành mạnh: “Con đang buồn”, “Con sợ tiếng to”, hay “Con không thích bạn làm vậy”… Thay vì kìm nén hoặc bùng nổ, con biết dùng lời nói để chia sẻ cảm xúc.
Lắng nghe và tôn trọng người khác: Trẻ học cách chờ đến lượt nói, hiểu cảm xúc của bạn bè và người lớn, từ đó xây dựng mối quan hệ tích cực.
Giải quyết xung đột nhẹ nhàng: Thay vì la hét, đánh bạn hay khóc lóc, con biết tìm giải pháp, nhờ cô hoặc thương lượng với bạn.
Cảm thấy an toàn, được yêu thương và tự tin: Khi cảm xúc của con được thừa nhận, trẻ dám thử sức, dám nói lên ý kiến, và dần hình thành lòng tự trọng vững chắc.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trẻ có EQ cao vui vẻ hơn, hợp tác tốt hơn, học tập hiệu quả hơn, và quan trọng nhất là biết điều chỉnh cảm xúc thay vì để cảm xúc kiểm soát mình.
Vì thế, những năm đầu đời không chỉ là thời gian học chữ số, màu sắc hay hình khối, mà còn là thời điểm vàng để gieo mầm EQ – giúp con bước vào đời với trái tim thông minh, biết cảm thông và ứng xử khéo léo.
Cha mẹ – người thầy đầu tiên dạy con giao tiếp bằng cảm xúc
Ở lớp, cô giáo có thể hướng dẫn con cách nói lời cảm ơn, xin lỗi hay chia sẻ đồ chơi. Nhưng ở nhà – chính cha mẹ mới là tấm gương sống động nhất, nơi con học cách cảm nhận và thể hiện cảm xúc.
Khi bạn nhẹ nhàng nói: “Mẹ buồn vì con ném đồ chơi, mình cùng nhặt lại nhé.”
Thay vì quát mắng, câu nói này giúp con gọi tên cảm xúc của mình và người khác, hiểu rằng cảm xúc không sai nhưng cách thể hiện cần đúng.Khi bạn thốt lên: “Mẹ hiểu con đang giận, nhưng mình cùng tìm cách khác để cả hai vui nhé?”
Con học được sự thấu hiểu và kiên nhẫn, biết rằng mỗi mâu thuẫn đều có thể giải quyết bằng lời nói và cảm xúc tích cực.Khi bạn ôm con hoặc nắm tay con sau một lỗi nhỏ, con cảm nhận rằng: sai lầm là cơ hội để học hỏi, không phải để sợ hãi hay lo lắng.
Mỗi khoảnh khắc bình thường ấy – một câu hỏi, một cái ôm, một lời giải thích – đều là bài học EQ sống động, gieo mầm cho trẻ biết yêu thương, kiên nhẫn, và đồng cảm. Bạn không cần giáo án hay sách vở, chỉ cần sự quan tâm, lắng nghe và yêu thương từng ngày.
Cách nuôi dưỡng giao tiếp và ứng xử EQ hằng ngày
1. Gọi tên cảm xúc cùng con
Khi con khóc hay buồn, đừng chỉ bảo “Nín đi!”. Thay vào đó, hãy nói: “Con đang buồn phải không?” hoặc “Con thấy thất vọng à?”
Chỉ vài câu hỏi nhẹ nhàng như vậy, con học được cách nhận diện và gọi tên cảm xúc của mình. Khi trẻ hiểu cảm xúc, con sẽ dần biết cách chia sẻ, bày tỏ một cách lành mạnh thay vì khóc lóc hay giận dữ.
2. Đặt câu hỏi thay vì ra lệnh
Thay vì nói: “Nhanh lên nào!” hay “Để bố/mẹ làm cho!”, hãy thử hỏi: “Theo con, bây giờ nên làm gì để mọi người vui hơn?” hay “Việc này hơi khó, con có muốn bố mẹ giúp không?”
Những câu hỏi mở khuyến khích con tự suy nghĩ, lựa chọn và chịu trách nhiệm. Khi trẻ làm việc vì quyết định của mình chứ không phải sợ bị la, con sẽ tự tin hơn và học được cách quản lý cảm xúc trong từng tình huống.
3. Khen con đúng lúc, đúng cách
Đừng chỉ nói chung chung “Giỏi quá!”. Hãy khen hành vi cụ thể và nhấn mạnh nỗ lực: “Mẹ thấy con đã kiên trì xếp xong toàn bộ đồ chơi, mẹ tự hào lắm.”
Khen hành trình chứ không chỉ kết quả giúp con hiểu rằng nỗ lực và cố gắng là điều quan trọng, từ đó con sẽ hình thành thói quen kiên nhẫn và tự tin vào khả năng của mình.
4. Tạo không gian cảm xúc an toàn
Hãy để con được nói ra tất cả cảm xúc: “Con tức giận”, “Con sợ”, “Con không thích điều đó”.
Khi trẻ cảm thấy cảm xúc của mình được lắng nghe và thừa nhận, con học được cách kiểm soát cảm xúc mà không phải kìm nén hay che giấu. Đây chính là nền tảng để con giao tiếp, ứng xử và đồng cảm với người khác.
Ở lớp học – nơi EQ nảy mầm
Ở lớp, các cô giáo mầm non không chỉ dạy chữ hay màu sắc, mà còn dạy trẻ “ngôn ngữ của cảm xúc”.
Những trò chơi nhập vai, kể chuyện, vẽ tranh hay các lời nhắc nhỏ hằng ngày đều là cơ hội để con học:
Chia sẻ với bạn bè: biết nhường đồ chơi, giúp bạn khi cần.
Xin lỗi khi mắc lỗi: nhận ra sai lầm và sửa chữa.
Cảm thông và hợp tác: hiểu cảm xúc của người khác và biết hành xử phù hợp.
Tại Gia Linh FNG, nhà trường không chỉ chú trọng kiến thức mà còn tạo môi trường để trẻ rèn luyện EQ một cách tự nhiên. Cha mẹ có thể đồng hành để EQ của con được củng cố và lan tỏa cả ở nhà:
Trao đổi với cô giáo về cảm xúc và hành vi của con, để hiểu con hơn và cùng thống nhất cách dạy.
Khen ngợi con khi con biết xin lỗi, an ủi bạn, hay chia sẻ với bạn bè.
Nhắc lại những bài học EQ tại nhà một cách nhẹ nhàng, để con hiểu rằng cảm xúc của mình luôn được tôn trọng ở mọi nơi.
Khi nhà và lớp tại Gia Linh FNG cùng nhau “nói một ngôn ngữ cảm xúc”, trẻ sẽ tự tin thể hiện, biết quan tâm, và học cách ứng xử khéo léo – những hành trang quý giá theo con suốt cả cuộc đời.
Lời kết
Dạy con giao tiếp bằng cảm xúc không phải là một “bài học kỹ năng” khô khan, mà là một hành trình yêu thương mỗi ngày. Khi cha mẹ biết lắng nghe và thấu hiểu cảm xúc của con, con cũng học được cách lắng nghe và thấu cảm với người khác. Khi cha mẹ cư xử bằng kiên nhẫn, tôn trọng và yêu thương, trẻ sẽ tự nhiên trở nên tử tế, biết quan tâm và ứng xử khéo léo.
Mỗi cái ôm, mỗi lời hỏi han, mỗi lần kiên nhẫn chờ con hoàn thành việc nhỏ – đều là món quà quý giá nuôi dưỡng EQ cho con suốt đời.
Tại Gia Linh FNG, nhà trường và cha mẹ cùng nhau đồng hành, tạo môi trường học tập và cảm xúc vững chắc, nơi con được yêu thương, tôn trọng và khích lệ phát triển toàn diện. Khi nhà và lớp “nói cùng một ngôn ngữ cảm xúc”, trẻ sẽ lớn lên vừa tự tin, vừa biết chia sẻ, vừa biết yêu thương người khác.
Giao tiếp bằng cảm xúc là ngôn ngữ đầu tiên mà mọi đứa trẻ cần học – và cha mẹ cùng Gia Linh FNG chính là những người thầy tuyệt vời dạy ngôn ngữ ấy.
