Làm cha mẹ không dễ dàng, nhất là khi con trẻ đôi khi cư xử “không như mong đợi”. Nhưng thay vì la mắng, dùng hình phạt để áp đặt, ba mẹ có thể thử những cách tiếp cận tích cực hơn để giúp con trưởng thành trong môi trường yêu thương và đồng cảm. Giáo dục không la mắng là một cách nuôi dạy trẻ được ba mẹ hiện nay đang học hỏi và tập trung vào sự yêu thương, thấu hiểu và tôn trọng cảm xúc của con. Ba mẹ sẽ giúp trẻ học hỏi qua trải nghiệm, hướng dẫn con xử lý cảm xúc và hành động theo cách tích cực hơn.
Vì Sao Trẻ Cần Được Thấu Hiểu?
Trẻ em còn nhỏ, vẫn chưa hoàn thiện khả năng kiểm soát cảm xúc và hành vi của bản thân. Những hành động của con thường không phải vì con cố tình “ngang bướng” hay “thách thức” mà là có thể là con muốn được ba mẹ chú ý đến mình. Con cảm thấy khó chịu , mệt mỏi hoặc buồn bã nhưng chưa thể hiện cảm xúc, chưa biết cách diễn đạt ra như thế nào. Có thể con còn quá bé, muốn khám phá thế giới nhưng chưa biết làm vậy là đúng hay sai.
Khi con bị la mắng, con rất dễ sẽ thấy sợ hãi, tự ty và cho rằng mình “không đủ tốt”. Con chưa biết đúng sai thì con sẽ không hiểu lý do vì sao mình bị ba mẹ mắng, dẫn đến việc con sẽ lặp lại hành vi sai này. Vì vậy, thay về la mắng, cha mẹ cần phải bình tĩnh và kiên nhẫn tìm hiểu rõ nguyên nhân, lý do con làm như vậy thì việc giải quyết những hành vi của con sẽ nhẹ nhàng hơn. Cha mẹ có thể dồng hành cùng con, giúp con học cách bày tỏ cảm xúc và giải thích rõ nguyên nhân con sai ở đâu để trẻ có thể nhận thức được và sửa sai một cách tích cực.
1. Lắng Nghe Con Trước Tiên
Việc đầu tiên khi trẻ làm sai, thay vì tức giận, cha mẹ nên bình tĩnh và nhẹ nhàng ngồi xuống bên con và hỏi rõ mọi việc. Ví dụ như: “Con kể mẹ nghe xem chuyện gì đã xảy ra nhé?”
Lúc này, con sẽ cảm thấy mình được lắng nghe và được tôn trọng, con sẽ sẵn sàng chia sẻ cảm xúc thay vì sợ bị ba mẹ trách phạt.
2. Dạy Con Cách Xử Lý Cảm Xúc Của Mình
Khi con buồn hoặc giận, con chưa hiểu đó là gì, ba mẹ cần giúp con hiểu cảm xúc của mình. Đồng hành cùng con để con cảm thấy an toàn hơn, dần dần con sẽ hiểu được những cảm xúc này và học cách kiểm soát hành vi và tự điều chỉnh cảm xúc của mình.
Ví dụ: khi con giận, mẹ có thể nói: “Con thử hít thở thật sâu 3 lần cùng mẹ để cảm thấy dễ chịu hơn nhé!”. Hay khi con buồn, mẹ có thể nói: “Tới đây với mẹ!” và ôm bé vào lòng, thủ thỉ an ủi bé để bé bớt buồn.
3. Hướng Dẫn Con Thay Vì Trách Mắng
Thay vì chỉ ra lỗi lầm, hãy hướng dẫn và giúp con hiểu cách sửa sai. Ví dụ khi con đánh bạn, ba mẹ có thể nói với con: “Mẹ thấy con không thích khi bạn giành đồ chơi của con, đúng không? Nhưng con đánh bạn thì không phải là cách giải quyết tốt. Con có thể nói với bạn: ‘Đây là đồ của con, con muốn chơi trước.”
Cho nên, ba mẹ không nên chỉ trích con ngay, mà hãy hướng dẫn con để tìm ra cách giải quyết vấn đề. Con sẽ học được cách tôn trọng và tích cực hơn trong việc giao tiếp với mọi người xung quanh.
4. Đặt Giới Hạn Rõ Ràng, Nhẹ Nhàng
Dù không la mắng, nhưng ba mẹ vẫn cần đặt ra giới hạn để đảm bảo con hiểu điều gì nên và không nên làm. Thay vì cứ ngăn cản và cấm trẻ làm gì đó, hãy nói rõ lý do và hậu quả của việc đó ra sao để trẻ hiểu được lý do và trẻ học được cách tuân thủ quy tác mà không cảm thấy đây là ép buộc.
Ví dụ: Thay về nói “Nguy hiểm, không được nghịch ổ điện!” mà hay nói với con rằng: “Ổ điện rất nguy hiểm, con không nên chạm vào nếu không sẽ bị giật điện. Mẹ đưa cho con chơi món đồ chơi an toàn với con hơn nhé.”
5. Khen Ngợi Khi Con Làm Tốt
Ba mẹ cần chú ý đến những hành động của trẻ và cần kịp thời khen, công nhận những hành vi tích cực của bé như khuyến khích bé để bé vui, tự tin hơn, cảm thấy được ghi nhận và lặp lại hành vi tốt.
Ví dụ: “Con giỏi quá, con có thể tự dọn đồ chơi rồi, mẹ vui lắm!” hay khi trẻ chia sẻ đồ chơi với bạn: “Con đã biết chia sẻ đồ chơi với bạn rồi, con thật tốt!”
6. Kiên Nhẫn và Nhất Quán
Giáo dục không la mắng đòi hỏi ba mẹ cần phải thật kiên nhẫn và đồng hành lâu dài với con trẻ. Trẻ rất cần nhiều thời gian để học và thay đổi hành vi của mình.
Nếu con tiếp tục làm sai, ba mẹ nên nhắc nhở nhẹ nhàng, tránh trách mắng hay to tiếng làm bé phản cảm.
Nên nhất quán việc dạy bé với các thành viên trong gia đình, tránh gây mâu thuẫn trong cách dạy bé sẽ làm bé ỷ lại và cảm thấy mình không sai, khó sửa lỗi.
Một Lời Nhắn Nhủ Đến Cha Mẹ
Đối với trẻ, ba mẹ không cần phải hoàn hảo, chỉ cần người luôn yêu thương, thấu hiểu và sẵn sàng đồng hành cùng bé. Mỗi khi con mắc lỗi, ba mẹ hãy nhớ rằng đây là cơ hội để con học cách trở thành một người biết yêu thương và vui vẻ hơn.
Khi cha mẹ gieo yêu thương, con trẻ sẽ lớn lên với trái tim đầy lòng nhân ái và sự tự tin.
